Στο πλαίσιο των εργασιών κατασκευής του Κέντρου Πολιτισμού Ιδρύματος Σταύρου Νιάρχου στο Δέλτα Φαλήρου πραγματοποιήθηκε ανασκαφική έρευνα από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Πειραιώς και Νήσων (πρώην ΚΣΤ΄ Ε.Π.Κ.Α.) που αποκάλυψε την αρχαία νεκρόπολη του Φαλήρου. Πρόκειται για το μεγαλύτερο αρχαίο νεκροταφείο στην Αττική και ένα από τα μεγαλύτερα στον Ελλαδικό χώρο. Αποκαλύφθηκε σε έκταση τουλάχιστον 10 στρεμμάτων και καταλαμβάνει μεγάλο μέρος της παράκτιας ζώνης του αρχαίου κόλπου του Φαλήρου. Η περίοδος χρήσης της νεκρόπολης καλύπτει ένα ευρύ χρονολογικό φάσμα, από τον 8ο αι. π.Χ. έως και τον 4ο αι. π.Χ. Στο νεκροταφείο έχουν εντοπιστεί περίπου 2.000 τάφοι που ανήκουν σε όλους τους γνωστούς τύπους, όπως λακκοειδείς τάφοι, εγχυτρισμοί, ταφικές πυρές, κιβωτιόσχημοι τάφοι, πήλινες λάρνακες, δευτερογενείς καύσεις, κεραμοσκεπείς τάφοι, καθώς και μία ταφή σε ξύλινο φέρετρο. Αρκετές ήταν και οι ταφές ζώων, κυρίως αλόγων.
Ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι ταφές ατόμων με άμεσα ή έμμεσα ίχνη βίας («βιαιοθάνατοι») και ατόμων με μεταλλικά ή μη δεσμά. Το μεγαλύτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι ομαδικές ταφές δεσμωτών, μεταξύ των οποίων ξεχωρίζει η ομαδική ταφή των 79 δεσμωτών, διαρθρωμένη σε τρεις σειρές. Το εύρημα χρονολογείται στο β΄μισό του 7ου αι. π.Χ. και είναι μοναδικό στην Ελλάδα. Η αξία της έρευνας του νεκροταφείου του Φαλήρου είναι πολυδιάστατη, καθώς φέρνει στο φως νέα στοιχεία για την αθηναϊκή κοινωνία σε μία περίοδο που-όπως είναι γνωστό μέσα από τις γραπτές πηγές- συντελέστηκαν μεγάλες κοινωνικές και πολιτικές αλλαγές, οι οποίες σημάδεψαν τη μετέπειτα εξέλιξή της. Στο πλαίσιο της έρευνας συντελέστηκε και εκπαιδευτικό έργο, καθώς σε συνεργασία με ελληνικά πανεπιστήμια πολλοί φοιτητές πραγματοποίησαν στο Φάληρο την ανασκαφική πρακτική τους.
Πηγή εικόνων: Αρχείο Ανασκαφής Δέλτα Φαλήρου.
