Η Ιερά Μονή Οσίου Μελετίου στο όρος Πάστρα του Κιθαιρώνα, είναι ένα από τα σημαντικότερα μοναστηριακά συγκροτήματα της χώρας. Η ιστορία της είναι συνυφασμένη με τη δράση του Οσίου Μελετίου του Νέου, του μεταρρυθμιστή της ασκητικής ζωής στην Ελλάδα που στα τέλη του 11ου αιώνα έφθασε στην περιοχή και ίδρυσε το μοναστήρι, καθώς και τουλάχιστον 22 παραλαύρια στην ευρύτερη περιοχή. Το καθολικό της μονής ανήκει στον τύπο του σύνθετου τετρακιόνιου εγγεγραμμένου σταυροειδούς με τρούλο και νάρθηκα ναού. Χρονολογείται τον 12ο αιώνα και πιθανότατα κτίστηκε πάνω σε παλαιότερο ναό. Από τον αρχικό διάκοσμό του σώζονται λιγοστά σπαράγματα. Το μεγαλύτερο μέρος των σωζόμενων τοιχογραφιών ανάγεται στο γ΄ τέταρτο του 16ου αιώνα. Η κρύπτη με την Αγία Κάρα του Οσίου Μελετίου βρίσκεται στο βόρειο τμήμα του Καθολικού. Στη νοτιοδυτική πλευρά του είναι προσκολλημένο το παρεκκλήσιο των Ταξιαρχών (12ος αιώνας). Ο περίβολος της μονής διαμορφώνεται από τις πτέρυγες των κελλιών, εκ των οποίων η βόρεια χρονολογείται στους μεταβυζαντινούς χρόνους. Στην ίδια περίοδο χρονολογείται και η Τράπεζα. Η μονή απέκτησε μεγάλη φήμη, έγινε σταυροπηγιακή και ήκμασε έως τον 16ο αιώνα, όταν και ανακαινίσθηκε από τον Μητροπολίτη Αθηνών Νικάνορα.
Στο πέρασμα των αιώνων υπέστη πολλές καταστροφές από επιδρομές και λεηλασίες. Μετά την απελευθέρωση παρήκμασε, ενώ το 1883 έγινε μετόχι της Μονής Φανερωμένης Σαλαμίνας. Ανασυστάθηκε το 1928 και από το 1950 λειτουργεί ως γυναικεία Μονή, αποτελώντας σήμερα δημοφιλές προσκύνημα. Η ΑΙΓΕΑΣ ΑΜΚΕ με τις δωρεές της έχει συμβάλει στη συντήρηση των κτισμάτων της Μονής που είχαν υποστεί σημαντικές φθορές και στον εξωραϊσμό του αύλειου χώρου της.
