Ιερός Ναός Αγίου Γεωργίου Σαντραπέ

Ναός
Τομέας:
Θρησκεία
Φορέας Υλοποίησης:
ΑΙΓΕΑΣ ΑΜΚΕ
Έτος:
2024
Τοποθεσία:
Καστελλόριζο

Στο Καστελλόριζο, το ανατολικότερο κατοικημένο νησί της Ελληνικής επικράτειας, άνθισε τον 19ο αιώνα και τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα μία από τις πλουσιότερες εμπορικές και ναυτικές κοινότητες της Μεσογείου. Ο Λουκάς Σαντραπέ, Καστελλορίζιος επιχειρηματίας εγκατεστημένος στην Αίγυπτο, υπήρξε μεγάλος ευεργέτης του νησιού. Ίδρυσε τη Σαντράπεια Αστική Σχολή και το 1902 χρηματοδότησε την ανέγερση μεγαλοπρεπούς ναού αφιερωμένου στον Άγιο Γεώργιο, στη θέση Χωράφια. Ο ναός θεμελιώθηκε στη θέση ενός παλαιότερου ναού του Αγίου Γεωργίου «του Ψηφιού» ή «του Μαλαξού» που είχε οικοδομηθεί το 1637 αλλά κατεδαφίσθηκε το 1902. Αρχιτέκτονας του ναού φέρεται πως ήταν ο Σάμιος Πάνος Διακοσταμάτης. Το έργο σταμάτησε μετά το 1911, όταν απεβίωσε ο Λουκάς Σαντραπέ, πριν την αποπεράτωση του ναού. Το 1994 ο ναός κηρύχθηκε ιστορικό διατηρητέο μνημείο από το Υπουργείο Πολιτισμού.

Πρόκειται για μεγαλοπρεπή εκκλησία που ανήκει στον τύπο του σύνθετου τετράστυλου σταυροειδούς εγγεγραμμένου με τρούλο ναού και αποτελεί τυπικό δείγμα του ρεύματος του όψιμου Ελληνοβυζαντινισμού του 19ου και 20ουαιώνα. Το μέγεθός του είναι εντυπωσιακό (25,4 μ Χ 15,8 μ, με μέγιστο ύψος περίπου 20,5 μ). Οι εσωτερικές επιφάνειες των τοίχων και της θολοδομίας είναι εξ ολοκλήρου επιχρισμένες με την τεχνική των τραβηχτών επιχρισμάτων που φέρουν κατά τόπους προσχέδιο ζωγραφικής απομίμησης ορθομαρμάρωσης. Το τέμπλο είναι κτιστό, ενώ ο μαρμάρινος άμβωνας και ο Δεσποτικός θρόνος είναι έργα εργαστηρίου της Σμύρνης των αρχών του 20ού αιώνα. Στο εσωτερικό του τρούλου απεικονίζεται ένας σπάνιος τύπος Παντοκράτορα, ο «Παλαιός των Ημερών». Η ΑΙΓΕΑΣ ΑΜΚΕ λαμβάνοντας υπόψη τη σημασία του Αγίου Γεωργίου ως ορόσημου της ορθοδοξίας στις ανατολικές εσχατιές της Μεσογείου και αναγνωρίζοντας τα ποικίλα κτιριολογικά προβλήματα και την αισθητική υποβάθμιση που αντιμετώπιζε ο ναός εξαιτίας της φυσικής φθοράς των υλικών, των περιβαλλοντικών παραγόντων, των παλαιότερων επεμβάσεων και της ελλιπούς συντήρησης αποφάσισε να αναλάβει εξ ολοκλήρου την αποπεράτωση και ανάδειξη του ναού. Το έργο ξεκίνησε το 2020 με την εκπόνηση όλων των απαραίτητων μελετών και με στόχο τη στερέωση και αποκατάσταση του ναού και την ολοκλήρωσή του στη μορφή που θα είχε στις αρχές του 20ου αι. Οι εργασίες για την υλοποίηση της εγκεκριμένης μελέτης έφεραν ένα σημαντικό βαθμό πολυπλοκότητας και δυσκολίας, αφενός εξαιτίας της απομακρυσμένης θέσης του Καστελλόριζου, αφετέρου επειδή έπρεπε να ανταποκριθούν σε διαφορετικές ανάγκες: την αποπεράτωση του οικοδομήματος, τη διατήρηση – συντήρηση όσο κατά το δυνατόν περισσοτέρων από τα αυθεντικά του στοιχεία, αλλά και την πλήρη λειτουργική αναβάθμισή του ως χώρου λατρείας της τοπικής κοινωνίας.

Οι εργασίες περιελάμβαναν την αναβάθμιση της φέρουσας ικανότητας του ναού, την ανακατασκευή της στέγης, την ολική ανοικοδόμηση των κωδωνοστασίων, καθαιρέσεις των νεωτερικών επιχρισμάτων και συντήρηση των αρχικών εσωτερικών επιχρισμάτων, καθώς και του ζωγραφικού διακόσμου απομίμησης ορθομαρμάρωσης και των «τραβηχτών» ρυθμολογικών στοιχείων των όψεων. Κατασκευάστηκε νέο μαρμάρινο δάπεδο στο ισόγειο του ναού και συντηρήθηκαν η παλιά ξύλινη κλίμακα και το ξύλινο δάπεδο του γυναικωνίτη. Συντηρήθηκαν καθολικά όλα τα παλαιά μαρμάρινα στοιχεία του ναού, όπως και όλες οι εικόνες του τέμπλου. Τέλος, τοποθετήθηκε νέος εκκλησιαστικός εξοπλισμός, επίπλωση, φωτιστικά και μεγάλος κεντρικός πολυέλαιος. Στον εξωτερικό χώρο, ανασχεδιάστηκαν και επενδύθηκαν με μάρμαρο οι δύο κλίμακες εισόδου του ναού όπως και ο άμεσα περιβάλλων χώρος. Παράλληλα, έγινε εξωραϊσμός της πλατείας του ναού που ανασχεδιάστηκε με γνώμονα την ανάδειξη αυτού και την καλύτερη διακίνηση των πεζών. Επιπλέον, έγινε φωτισμός ανάδειξης της εκκλησίας και της πλατείας, ανακαινίσθηκε το παρακείμενο οστεοφυλάκιο και αποκαταστάθηκε το κενοτάφιο.

ΔΩΡΕΑ ΑΙΓΕΑΣ ΑΜΚΕ

  • Μελέτες και εργασίες αποπεράτωσης­ αποκατάστασης­ συντήρησης του Ιερού Ναού, ανασχεδιασμού του περιβάλλοντος χώρου, αποκατάστασης του κενοταφίου του ζεύγους Σαντραπέ και επισκευής του οστεοφυλακίου.
  • Πλήρης εξοπλισμός και λειτουργική αναβάθμιση του Ιερού Ναού.